Васіль Салавей

Дарога славіцца бясконцаю хадой, Напрамкам, краявідамі, размахам... Але пра што ж тады гаворыць той, Хто кажа, што ідзе жыццёвым шляхам?..

Што на дарозе мае ён сваёй?.. І чым славуты шлях яго жыццёвы?.. Ці пакідае след ён за хадой?.. Ці мае тых, што ўслед ісці гатовы?...

Ці мае мужнасць ў дарозе быць сабой? Не збочыць праз няўпэўненасць і страхі… Пра што ж ў рэшце рэшт гаворыць той, Хто кажа, што ідзе жыццёвым шляхам?..

Daroha slavicca biaskoncaju chadoj, Napramkam, krajavidami, razmacham… Alie pra što ž tady havoryć toj, Chto kaža, što idzie žycciovym šliacham?..

Što na darozie maje jon svajoj?.. I čym slavuty šliach jaho žycciovy?.. Ci pakidaje slied jon za chadoj?.. Ci maje tych, što ŭslied isci hatovy?...

Ci maje mužnasć ŭ darozie być saboj? Nie zbočyć praz niaŭpeŭnienasć i strachi… Pra što ž ŭ rešcie rešt havoryć toj, Chto kaža, što idzie žycciovym šliacham?..

Амаль перасохла крыніца, Што арашала сады. Не будзе жыццё бруіцца Без гэтай жывой вады.

Не будуць гайдацца травы Без вольных, як сон, вятроў: Ні паху ад свежай атавы, Ні водару ад стагоў.

Ссыхаюць сады і палеткі, Марнее аснова асноў, Птушкі пасаджаны ў клеткі, З лясоў выганяюць звяроў.

Складана паверыць шаленцам, Не ўкласці ў тупой галаве, Што птушцы зацесна ў клетцы, А зверу — у смярдзючым хляве.

Amaĺ pierasochla krynica, Što arašala sady. Nie budzie žyccio bruicca Biez hetaj žyvoj vady.

Nie buduć hajdacca travy Biez voĺnych, jak son, viatroŭ: Ni pachu ad sviežaj atavy, Ni vodaru ad stahoŭ.

Ssychajuć sady i palietki, Marnieje asnova asnoŭ, Ptuški pasadžany ŭ klietki, Z liasoŭ vyhaniajuć zviaroŭ.

Skladana pavieryć šaliencam, Nie ŭklasci ŭ tupoj halavie, Što ptušcy zaciesna ŭ klietcy, A zvieru — u smiardziučym chliavie.

Не — плыткім месцам тут не перайсці: Тут трэба ўбоўтацца па самыя па пахі У недарэчнасці, ганебнасці, у страхі... Крануцца дна, каб потым прарасці.

Хто ходзіць бродам, той і не плыве: Рашэння лёгкага вышуквае заўжды... Сухенькім хоча выбрацца з вады... Ды хто не спрабаваў жыцця — той не жыве.

Бываюць тыя, што натхнёныя сабой У гэты вір кідаюцца з наскоку... Яшчэ, здаецца, тут стаяў на відавоку — І раптам... знікнуў недзе пад вадой.

Зух і някчэма, фарты і няўдахі — Кожны сваё спрабуе данясці... Не — плыткім месцам тут не перайсці: Тут трэба ўбоўтацца па самыя па пахі!

Nie — plytkim miescam tut nie pierajsci: Tut treba ŭboŭtacca pa samyja pa pachi U niedarečnasci, haniebnasci, u strachi… Kranucca dna, kab potym prarasci.

Chto chodzić brodam, toj i nie plyvie : Rašennia liohkaha vyšukvaje zaŭždy... Suchieńkim choča vybracca z vady... Dy chto nie sprabavaŭ žyccia — toj nie žyvie.

Byvajuć tyja, što natchnionyja saboj U hety vir kidajucca z naskoku... Jašče, zdajecca, tut stajaŭ na vidavoku — I raptam... zniknuŭ niedzie pad vadoj.

Zuch i niakčema, farty i niaŭdachi — Kožny svajo sprabuje daniasci... Nie — plytkim miescam tut nie pierajsci: Tut treba ŭboŭtacca pa samyja pa pachi!

Такі няўрымслівы дзівак — гэты спадзеў, Жыццём і верай да бязглуздзя апантаны... Каторы год нагамі да гары ідзе, А ён штодня ўсё будуе планы.

Ці гэта вера суне рукі пад агмень... Ці, мо, пад коўдраю кунежыцца наіўнасць... Учора быў знясілены за дзень, А сёння свежы, бы дзявочая нявіннасць.

І слабасць часам... Агурэнь... Ці лень... А ў душы калі не цемра, то сутонне... Ды ён упэўнены, што заўтра будзе дзень, Перакананы — лепшы, чым быў сёння.

Taki niaŭrymslivy dzivak — hety spadzieŭ, Žycciom i vieraj da biazhluzdzia apantany... Katory hod nahami da hary idzie, A jon štodnia ŭsio buduje plany.

Ci heta viera sunie ruki pad ahmień... Ci, mo, pad koŭdraju kuniežycca naiŭnasć... Učora byŭ zniasilieny za dzień, A sionnia sviežy, by dziavočaja niavinnasć.

I slabasć časam... Ahureń... Ci lień... A ŭ dušy kali nie ciemra, to sutonnie... Dy jon upeŭnieny, što zaŭtra budzie dzień, Pierakanany — liepšy, čym byŭ sionnia.

Хай ідзе як ідзе, як па ціхай вадзе: Дзе ліхімі вірамі, дзе плёсам… Хіба знойдзеш хоць што, як шукаеш нідзе? Можа, толькі што посмешку лёсу.

Няхай змые вадой, што нагнала жыццём: Мутны глей, карані, жабурэнне… Бо не гасне спадзеў, што пад гэтым лайном Захаванае недзе натхненне.

За паганых людзей і падзей без надзей Не пытаюся больш у нябёсаў… Хай ідзе як ідзе, як паціхай вадзе, Я ўжо бачыў посмешку лёсу.

Chaj idzie jak idzie, jak pa cichaj vadzie: Dzie lichimi virami, dzie pliosam… Chiba znojdzieš choć što, jak šukaješ nidzie? Moža, toĺki što posmiešku liosu.

Niachaj zmyje vadoj, što nahnala žycciom: Mutny hliej, karani, žaburennie… Bo nie hasnie spadzieŭ, što pad hetym lajnom Zachavanaje niedzie natchniennie.

Za pahanych liudziej i padziej biez nadziej Nie pytajusia boĺš u niabiosaŭ… Chaj idzie jak idzie, jak pacichaj vadzie, Ja ŭžo bačyŭ posmiešku liosu.

Вадзе агонь, шаленству супакой, Агідзе захапленне, д'ябалу дэталі... Свет — супярэчнасць між святлом і цемнатой. Дык што ж рабіць? Кладзі на шалі.

Прымай рашэнні, выбірай шляхі, Жыві цяпер, плануй надáлей. Але ўсе дзеянні, учынкі і грахі Узважвай добра і кладзі на шалі.

Не ўзгадвай ліхам, не хадзі за край, Свой розум май, чаго б там не казалі. Нават паскудству словы падбірай, Бо слова можа быць пакладзена на шалі.

Можна прыслухацца, а можна не зважаць, То ж толькі верш, а не закон скрыжалі. Але ж не станеце, напэўна, адмаўляць, Што ён ужо пакладзены на шалі.

Vadzie ahoń, šalienstvu supakoj, Ahidzie zachapliennie, djabalu detali... Sviet — supiarečnasć miž sviatlom i ciemnatoj. Dyk što ž rabić? Kladzi na šali.

Prymaj rašenni, vybiraj šliachi, Žyvi ciapier, planuj nadáliej. Alie ŭsiе dziejanni, učynki i hrachi, Uzvažvaj dobra i kladzi na šali.

Nie ŭzhadvaj licham, nie chadzi za kraj, Svoj rozum maj, čaho b tam nie kazali. Navat paskudstvu slovy padbiraj, Bo slova moža być pakladziena na šali.

Možna prysluchacca, a možna nie zvažać, To ž toĺki vierš, a nie zakon skryžali. Alie ž nie staniecie, napeŭna, admaŭliać, Što jon užo pakladzieny na šali.

Шукайма словы, каб сказаць каханым... І словы, каб сваім паспагадаць... Шукайма словы, што загояць раны, І словы вартыя таго, каб іх сказаць.

Шукайма словы, каб унікнуць глупства... Ці падтрымаць таго, хто ў журбе... Каб даць адпор хамуле ці паскудству, Пры гэтым не зняважыўшы сябе.

Шукайма словы й не разумнаму дзіцяці: У цёплай глебе зерне мусіць прарастаць... Шукайма словы для даўно ссівелай маці, Вачам і сэрцу, што стаміліся чакаць.

Шукайма словы, што не судзяць строга, Каб заўважаць, але не абражаць... Шукайма словы для сябе самога, Каб ў пэўны момант ўзяць і прамаўчаць...

Šukajma slovy, kab skazać kachanym... I slovy, kab svaim paspahadać... Šukajma slovy, što zahojać rany, I slovy vartyja taho, kab ich skazać.

Šukajma slovy, kab uniknuć hlupstva... Ci padtrymać taho, chto ŭ žurbie... Kab dać adpor chamulie, ci paskudstvu, Pry hetym nie zniavažyŭšy siabie.

Šukajma slovy j nie razumnamu dziciaci: U cioplaj hliebie ziernie musić prarastać... Šukajma slovy dlia daŭno ssivielaj maci, Vačam i sercu, što stamilisia čakać.

Šukajma slovy, što nie sudziać stroha, Kab zaŭvažać, alie nie abražać... Šukajma slovy dlia siabie samoha, Kab ŭ peŭny momant ŭziać i pramaŭčać...

Чужынскі горад — рай для мастака, Чужынскі горад — муза для паэта. А для мяне — прытулак жабрака, Што ўпрочкі выйшаў і бадзяецца дагэтуль.

Усё не блага, можа, нават лепш… Але ж калі прыслухацца душою: Іначай спіш, ясі, стаіш, ідзеш… І нават снег інакш рыпоча пад нагою.

Бы з валуном, прычэпленым да ног, У нейкіх дзіўных думках патанаеш, І як задухай цісне да знямог, Што аж паветра рыбаю хапаеш.

Čužynski horad — raj dlia mastaka, Čužynski horad — muza dlia paeta. A dlia mianie — prytulak žabraka, Što ŭpročki vyjšaŭ i badziajecca dahetuĺ.

Usio nie blaha, moža, navat liepš… Alie ž kali prysluchacca dušoju: Inačaj spiš, jasi, staiš, idzieš… I navat snieh inakš rypoča pad nahoju.

By z valunom, pryčeplienym da noh, U niejkich dziŭnych dumkach patanaješ, I jak zaduchaj cisnie da zniamoh, Što až pavietra rybaju chapaješ.

П'янкою рыфмаю ўдалага радка, Пяшчотай рук абдымкаў нечаканых, Духмяным боханам у торбе жабрака, І мёдам з ліп на вуснах закаханых…

Сыдзі й застанься, будзь і гавары Дзіцячым ляпятаннем, словам маці, Шэптам любошчаў ў золкавай зары, І скавытаннем суму па ўтраце.

Ідзі натоўпам, гулкай грамадой, Туліся ў сэрцы ціхай адзінотай, Нідзе і ўсюды, ахінаючы сабой, Нішто і ўсё, нядбайнасць і турботу…

Мо, хоць тады, не ў сілах ўтрымаць Цябе ў сабе, сябе ў прасторы… Расцяўшы моцна стуленую падзь, Хоць хто па-беларуску загаворыць...

Pjankoju ryfmaju ŭdalaha radka, Piaščotaj ruk abdymkaŭ niečakanych, Duchmianym bochanam u torbie žabraka, I miodam z lip na vusnach zakachanych…

Sydzi j zastańsia, budź i havary Dziciačym liapiatanniem, slovam maci, Šeptam liuboščaŭ ŭ zolkavaj zary, I skavytanniem sumu pa ŭtracie.

Idzi natoŭpam, hulkaj hramadoj, Tulisia ŭ sercy cichaj adzinotaj, Nidzie i ŭsiudy, achinajučy saboj, Ništo i ŭsio, niadbajnasć i turbotu…

Mo, choć tady, nie ŭ silach ŭtrymać Ciabie ŭ sabie, siabie ŭ prastory… Rasciaŭšy mocna stulienuju padź, Choć chto pa-bielarusku zahavoryć...